Poradnik Rozwodowy - cz. V (władza rodzicielska, kontakty z dzieckiem, alimenty na dziecko)

Dziś w ramach naszego Poradnika Rozwodowego (cz. V) przeanalizujemy kwestie prawne związane ze wspólnym małoletnim dzieckiem rozwodzących się małżonków. 
 
I. Władza rodzicielska nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków
 
Jeżeli rozwodzący się mają wspólne małoletnie dziecko, sąd musi rozstrzygnąć komu i w jakim zakresie powierzyć nad nim władzę rodzicielską. "Władza rodzicielska" obejmuje uprawnienia i obowiązki rodziców względem dziecka, w szczególności obowiązki: wychowania dziecka, reprezentowania go oraz sprawowania opieki nad nim i jego majątkiem.
 
Najczęściej spotykane rozstrzygnięcia sądu w zakresie władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małżonków to: 
 
1) powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom; 
2) powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z ograniczeniem władzy drugiego do określonych obowiązków i uprawnień względem dziecka;
3) powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z pobawieniem władzy drugiego; 
4) ograniczenie władzy rodzicielskiej obojga rodziców;
5) pozbawienie władzy rodzicielskiej obojga rodziców. 
 
Powierzenie władzy rodzicielskiej nad  dzieckiem obojgu rodzicom
 
Sąd może powierzyć władzę rodzicielską nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojgu rodzicom. Zazwyczaj takie rozstrzygnięcie ma miejsce, gdy oboje rodzice się na to zgadzają. Powinni oni wówczas sporządzić na piśmie porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie.
 
Uwaga!!! Nie zawsze rodzice są zgodni w kwestii władzy rodzicielskiej. Mimo to, sąd może powierzyć władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Sąd ma bowiem kierować się dobrem dziecka i dyrektywą prawa do wychowania dziecka przez oboje rodziców. Przed nowelizacją Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,  w braku porozumienia rodziców,  sąd zobowiązany był powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców (zazwyczaj temu, u którego dziecko miało zamieszkiwać) z ograniczeniem władzy drugiego. 
 
Ograniczenie władzy rodzicielskiej do określonych obowiązków i uprawnień względem dziecka 
 
Sąd może  ograniczyć władzę rodzicielską (jednego lub obojga rodziców) do określonych obowiązków i uprawnień względem dziecka. Ograniczenie władzy rodzicielskiej w sentencjach wyroków rozwodowych ujęte jest najczęściej jako uprawnienie „do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka”. Chodzi o  współdecydowanie o sprawach takich, jak np. wybór: szkoły, sposobów leczenia lub religii. Warto doprecyzować w wyroku rozwodowym pojęcie "istotnych spraw dziecka". Niektóre instytucje np. odmawiają udzielania informacji o stanie zdrowia dziecka lub o jego postępach w nauce, bezpodstawnie zrównując ograniczenie władzy rodzicielskiej z jej pozbawieniem.
 
Pozbawienie władzy rodzicielskiej
 
Pozbawienie władzy rodzicielskiej (jednego lub obojga rodziców) wchodzi w rachubę jeżeli:
 
1) władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody (np. rodzic jest przewlekle chory);
2) dochodzi do nadużywania władzy rodzicielskiej (np. fizycznego karcenia dziecka lub zmuszania go do postępowania niezgodnego z prawem);
3) rodzice w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki rodzicielskie (np. głodzą dzieci).
 
II. Utrzymywaniu kontaktów ze wspólnym małoletnim dzieckiem po rozwodzie
 
Sąd w wyroku rozwodowym orzeka o kontaktach z dzieckiem po rozwodzie. Prawo to jest niezależne od władzy rodzicielskiej. Innymi słowy, rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej może mieć ustalone prawo do kontaktów nawet w bardzo szerokim zakresie. Ustalenie prawa do kontaktów z dzieckiem po rozwodzie ma na celu przede wszystkim realizację prawa dziecka do kontaktowania się ze swoim rodzicem. Sąd będzie zatem kierował się dobrem dziecka, a nie dobrem rozwiedzionego rodzica. Rozwodzący się często o tym zapominają, na pierwszym miejscu stawiając swoje żądania w zakresie kontaktów z dzieckiem. Nierzadko ich treść wynika z niskich pobudek (np. z chęci zemsty za zdradę małżeńską).
 
Prawo do kontaktów z dzieckiem często przybiera postać osobistego kontaktu dziecka z rodzicem (bez obecności drugiego rodzica) w konkretne dni tygodnia o określonych godzinach oraz w święta i wakacje. 
 
III. Alimenty na dziecko
 
W wyroku rozwodowym, sąd określa w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (alimenty). Obowiązek alimentacyjny realizowany jest poprzez dostarczenie uprawnionemu (dziecku) przez zobowiązanego (rodzica) środków utrzymania i wychowania (m.in. mieszkania, wyżywienia, odzieży, pielęgnacji i pieczy). Obowiązek ten może być realizowany w postaci pieniężnej, jak i niepieniężnej (osobiste starania o wychowanie i utrzymanie dziecka). Zakres obowiązku alimentacyjnego określają przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.  Zależy on od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (dziecka) oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (rodzica). Pojęcie „usprawiedliwionych potrzeb” jest niejednoznaczne. Mają one wymiar indywidualny i należy określać je w świetle okoliczności konkretnego przypadku.
 
Wysokość alimentów wyznacza koszt utrzymania dziecka. Nie można żądać wyższych alimentów na dziecko niż wynosi koszt jego utrzymania. Jest on ustalany w każdej sprawie. Inny jest bowiem np. koszt utrzymania dziecka zdrowego, a inny chorego (wymagającego stałej opieki lekarskiej).  Wysokość alimentów zależy też od wieku dziecka. Co do zasady, im starsze dziecko tym większy jest koszt jego utrzymania. 
 
Nierzadko, usprawiedliwione potrzeby dziecka (niezdolnego jeszcze do samodzielnego utrzymania się) wyznacza się w oparciu o zasadą utrzymania równej stopy życiowej rodziców i dzieci. Ma to miejsce wówczas, gdy np. jeden z rodziców jest bardzo bogaty i żyje w luksusie. W takiej sytuacji dąży się do zapewnienia dziecku takiego poziomu życia, jaki ma jego bogaty rodzic. 
 
Nagminne jest wskazywanie przez rodziców unikających płacenia alimentów, iż nie mają oni pracy ani żadnych innych źródeł dochodu.  W przypadku uznania przez sąd, iż rodzic celowo nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych (np. z lenistwa), może dojść do ustalenia alimentów w takiej wysokości, jakby należycie wykorzystywał on swe możliwości zarobkowe. Przyjmuje się, iż osoba zdrowa ma możliwość zarobkowania (inaczej wygląda sytuacja osób chorych lub niepełnosprawnych).
 
To tyle na dziś! Życzymy Wam udanego dlugiego weekendu :) 
 
 
Wpis ten nie stanowi opinii lub porady prawnej w rozumieniu obowiązującego prawa. Ma on wyłącznie informacyjny charakter, stanowiąc wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze. Autor wpisu nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.